تاریخی>محله های تاریخی>محله ارگ
محله قدیمی ارگ
تاریخچه محله ارگ
ارگ به معنای قلعه کوچک در میان قلعه بزرگ،دژ،قلعه و حصار میباشد (منبع:فرهنگ لغت دهخدا)
تاریخچه محله ارگ:
بعد از سقوط صفویان و افتادن شهر مشهد به دست ملک محمود سیستانی در خلال سالهای 1139 -1135 ه.ق نخستین ارگ حکومتی شهر مشهد به دستور وی در حاشیه جنوب غربی شهر مشهد و حوالی بانک ملی کنونی احداث گردید با احداث ارگ دروازه جدیدی بنام دروازه ارگ نیز به دروازه ای شهر مشهد اضافه میگردد (منبع:دکتر یوسف متولی حقیقی،”تاریخ معاصر مشهد”) ساخت ارگ حکومتی سبب شد محله ای بنام ارگ نیز در این محدوده شکل بگیرد که مکان سکونت رجال،حکومتیها،اعیان و اشراف ان زمان میشود در سالهای 1307 تا 1309 خیابان ارگ ساخته میشود این خیابان از ارگ شروع و به سمت بالا خیابان ادامه می یابد خیابان ارگ در تقاطع بالا خیابان زمینه احداث میدان شاه (میدان شهدا) میگردد در این خیابان بناها و مراکزی چون بانک ملی،اداره دارایی،سازمان شیر و خورشید سرخ(هلال احمر)،شهرداری،ستاد ارتش،اداره ثبت،ساختمان چهار طبقه،باغ ملی ساخته میشود که هنوز هم هستند با قرار گرفتن ادارات دولتی در این خیابان و رونق خیابان ارگ فروشگاه ها،کافه ها،رستوران ها،نمایندگی های کمپانی های خارجی،مهمان سراها،چندین سینما و مطب پزشک در این خیابان راه اندازی میشود و این خیابان به یکی از خیابان های اصلی و حیاتی شهر مشهد با کارکرد اداری،تجاری و تفریحی تبدیل میگردد(منبع:علیرضا رضوانی،”در جستجوی هویت شهری وزارت مسکن و شهرسازی”) تا یکی دو دهه قبل زمانی که بازار ها، مراکز خرید و مراکز تفریحی سیاحتی شهر مشهد کمتر از حال بود گشت و گذار در خیابان خسروی، خرید از جنت، رفتن به باغ ملی و چهار طبقه رونق داشت الان ان رونق سابق را ندارد
موقعیت محله ارگ
موقعیت محله ارگ:
- از شمال در گذشته در همسایگی محله سراب
- از جنوب در گذشته به بارو و خندق دور شهر
- از شرق در گذشته در همسایگی محله سرشور
- از غرب در گذشته به بارو و خندق شهر
Toggle Title
محتوای زنجیره ای در اینجا قرار دارد
کوچه های قدیمی محله ارگ
از کوچه های قدیمی محله ارگ میتوان به کوچه های زیر اشاره کرد:
- کوچه ارگ
- کوچه فرخی
- کوچه خیام
- کوچه مونس
- کوچه اعتماد
- کوچه پشت گمرک
- کوچه پشت کنسولگری
خانه های قدیمی محله ارگ
از خانه های تاریخی ثبت شده در این محله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خانه کاظم زاده قدمت قاجار
- خانه وطن چی قدمت قاجار
- خانه ملک قدمت قاجار
- خانه لگزایی قدمت پهلوی اول
- خانه پیشه وران قدمت پهلوی اول
- خانه دکتر اعتمادی قدمت پهلوی اول
ساختمان های قدیمی محله ارگ
فهرست ساختمان ها و ادارات دولتی که در دوره پهلوی در این محله ساخته شدند و اکنون با گذشت زمان جزو بناهای تاریخی این محله به شمار می ایند به شرح زیر میباشند
- ساختمان شیر و خورشید سرخ(هلال احمر)
- ساختمان دارایی
- ساختمان بانک ملی مرکزی
- ساختمان اداره دخانیات
- ساختمان ستاد ارتش
- ساختمان ادراه پست و تلگراف
- ساختمان هتل باختر
- ساختمان هتل پارس
- ساختمان اداره ثبت اسناد
- ساختمان کنسولگری افغانستان
بناهای دولتی دیگری نیز در این محله بودند که اکنون تخریب شده یا تغییر کاربری داده اند و یا به اداره دیگری واگذار شده اند فهرست این بناها به شرح زیر است
- اداره گمرک (ساختمان اداره دخانیات فعلی پشت بانک ملی مرکزی)
- شهربانی (زمین خالی جنب هتل پارس روبروی بیمارستان خیریه)
- فرمانداری(ساختمان جنب اداره پست و تلگراف)
- زندان شهربانی( ساختمان جنب اداره دارایی در خیابان جم یا پاسدارن فعلی)
علاوه براین بناها چندین سینما در این محله وجود داشته است که در حال حاضر تخریب شده اند و یا در حال تغییر کاربری و تخریب میباشند از جمله این سینماها میتوان به موارد زیر اشاره کرد
- سینما ملی(هما)
- سینما شهر زاد
- سینما اسیا
- سینما اریا (قدس)
- سینما مولن روژ
- سینما فردوسی
منبع:
مجتبی لطفی،”عکاس و پژوهشگر”