• خیابان جم

    محله ارگ،خیابان جم،خیابان های قدیمی مشهد،مناطق قدیمی مشهد،بافت تاریخی مشهد،قدیمی ترین محله های مشهد

تاریخی>محله های تاریخی>محله ارگ

محله قدیمی ارگ

ارگ به معنای قلعه کوچک در میان قلعه بزرگ،دژ،قلعه و حصار میباشد (منبع:فرهنگ لغت دهخدا)

تاریخچه محله ارگ:

بعد از سقوط صفویان و افتادن شهر مشهد به دست ملک محمود سیستانی در خلال سالهای 1139 -1135 ه.ق نخستین ارگ حکومتی شهر مشهد به دستور وی در حاشیه جنوب غربی شهر مشهد و حوالی بانک ملی کنونی احداث گردید با احداث ارگ دروازه جدیدی بنام دروازه ارگ نیز به دروازه ای شهر مشهد اضافه میگردد (منبع:دکتر یوسف متولی حقیقی،”تاریخ معاصر مشهد”)  ساخت ارگ حکومتی سبب شد محله ای بنام ارگ نیز در این محدوده شکل بگیرد که مکان سکونت رجال،حکومتیها،اعیان و اشراف ان زمان میشود در سالهای 1307 تا 1309 خیابان ارگ ساخته میشود این خیابان از ارگ شروع و به سمت بالا خیابان ادامه می یابد خیابان ارگ در تقاطع بالا خیابان زمینه احداث میدان شاه (میدان شهدا) میگردد در این خیابان بناها و مراکزی چون بانک ملی،اداره دارایی،سازمان شیر و خورشید سرخ(هلال احمر)،شهرداری،ستاد ارتش،اداره ثبت،ساختمان چهار طبقه،باغ ملی ساخته میشود که هنوز هم هستند با قرار گرفتن ادارات دولتی در این خیابان و رونق خیابان ارگ فروشگاه ها،کافه ها،رستوران ها،نمایندگی های کمپانی های خارجی،مهمان سراها،چندین سینما و مطب پزشک در این خیابان راه اندازی میشود و این خیابان به یکی از خیابان های اصلی و حیاتی شهر مشهد با کارکرد اداری،تجاری و تفریحی تبدیل میگردد(منبع:علیرضا رضوانی،”در جستجوی هویت شهری وزارت مسکن و شهرسازی”) تا یکی دو دهه قبل زمانی که بازار ها، مراکز خرید و مراکز تفریحی سیاحتی شهر مشهد کمتر از حال بود گشت و گذار در خیابان خسروی، خرید از جنت، رفتن به باغ ملی و چهار طبقه رونق داشت الان ان رونق سابق را ندارد

موقعیت محله ارگ:

  • از شمال در گذشته در همسایگی محله سراب
  • از جنوب در گذشته به بارو و خندق دور شهر
  • از شرق در گذشته در همسایگی محله سرشور
  • از غرب در گذشته به بارو و خندق شهر

محتوای زنجیره ای در اینجا قرار دارد

از کوچه های قدیمی محله ارگ میتوان به کوچه های زیر اشاره کرد:

  • کوچه ارگ
  • کوچه فرخی
  • کوچه خیام
  • کوچه مونس
  • کوچه اعتماد
  • کوچه پشت گمرک
  • کوچه پشت کنسولگری

از خانه های تاریخی ثبت شده در این محله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

  • خانه کاظم زاده قدمت قاجار
  • خانه وطن چی قدمت قاجار
  • خانه ملک قدمت قاجار
  • خانه لگزایی قدمت پهلوی اول
  • خانه پیشه وران قدمت پهلوی اول
  • خانه دکتر اعتمادی قدمت پهلوی اول

فهرست ساختمان ها و ادارات دولتی که در دوره پهلوی در این محله ساخته شدند و اکنون با گذشت زمان جزو بناهای تاریخی این محله به شمار می ایند به شرح زیر میباشند

  • ساختمان شیر و خورشید سرخ(هلال احمر)
  • ساختمان دارایی
  • ساختمان بانک ملی مرکزی
  • ساختمان اداره دخانیات
  • ساختمان ستاد ارتش
  • ساختمان ادراه پست و تلگراف
  • ساختمان هتل باختر
  • ساختمان هتل پارس
  • ساختمان اداره ثبت اسناد
  • ساختمان کنسولگری افغانستان

بناهای دولتی دیگری نیز در این محله بودند که اکنون تخریب شده یا تغییر کاربری داده اند و یا به اداره دیگری واگذار شده اند فهرست این بناها به شرح  زیر است

  • اداره گمرک (ساختمان اداره دخانیات فعلی پشت بانک ملی مرکزی)
  • شهربانی (زمین خالی جنب هتل پارس روبروی بیمارستان خیریه)
  • فرمانداری(ساختمان جنب اداره پست و تلگراف)
  • زندان شهربانی( ساختمان جنب اداره دارایی در خیابان جم یا پاسدارن فعلی)

علاوه براین بناها چندین سینما در این محله وجود داشته است که در حال حاضر تخریب شده اند و یا در حال تغییر کاربری و تخریب میباشند از جمله این سینماها میتوان به موارد زیر اشاره کرد

  • سینما ملی(هما)
  • سینما شهر زاد
  • سینما اسیا
  • سینما اریا (قدس)
  • سینما مولن روژ
  • سینما فردوسی

منبع:

مجتبی لطفی،”عکاس و پژوهشگر”

لطفا دیدگاهتان را با ما درمیان بگذارید

کلیه حقوق این مجموعه متعلق به سایت مشهد رخسار میباشد استفاده از مطالب و تصاویر سایت فقط در صورت ذکر منبع و درج لینک مستقیم به آن مطلب مجاز است