مشهد>درباره مشهد>مشاهیر
مجتبی لطفی جمعه 1398/8/3
مشهد از دیرباز خاستگاه اندیشمندان سترگ و ماوای زنان و مردان بزرگ بوده است.اگر چه توس و خراسان جایگاه ویژه ای در پرورش نخبگان ایران داشته و داردلیکن کمتر دیاری را چون ولایت توس میتوان یافت که مردان بزرگ وادی دانش،فضیلت،سیاست،ادب وهنر را این چنین دست چین کرده باشد بخش بزرگی از درخشش و تابندگی شعر و هنر،دانش و معرفت ایران امروز مرهون تلاش نخبگان ولایت توس است ولی متاسفانه با بی مهری که نسبت به شناساندن این مفاخر ملی شده است “بعضی” از این بزرگان حتی در شهر و زادگاه خود نیز غریب و گمنام واقع شده اند
نادر شاه در سال 1100 هجری قمری در دره گز متولد شدند و در سال 1160 وفات یافتند و ارامگاه وی در چهار راه نادری میباشد نادرشاه شهریار ایران و موسس سلسله افشاریه است وی پس از پیوستن به شاه تهماسب دوم صفوی در مشهد و اخراج افغانها از ایران در سال 1142 سردازی سپاه و حکومت بسیاری از ایالات ایران رابه دست اورد و پس از مدتی شاه تهماسب را به خاطر امضای قرار داد زیانبارش با عثمانیها از سلطنت خلع کرد و در سال 1148 قمری به طور رسمی خود را شاه ایران خواند و با انتخاب مشهد به عنوان پایتخت خود شکوه و بزرگی این شهر را سبب شد
ابو جعفر نصیرالدین محمد مشهور به خواجه نصیر توسی پس از تکمیل تحصیلات خود در مشهد و نیشابور به درجه اجتهاد رسید و به استاد البشر ملقب شد او سیاستمداری بی همتا بود که سمت مشاور اعظم هلاکو خان را یافت از اقدامات بی نظیر وی ایجاد رصدخانه مراغه و زیج ایلخانی بود خواجه نصیر توسی یکی از بزرگترین علما و مردی دانشمند،فیلسوف و ادیبی بی مانند بود و سبب اقدامات بی مانندش شهرت جهانی یافت
قوام الدین حسین بن علی مشهور به خواجه نظام الملک توسی وزیر مدبر و نام اور ایران در قرن پنجم هجری است که کتاب سیاست نامه را نگاشته است او با احداث مدارس سراسری و حکومتی نظامیه گامی مهم در راستای تعلیم و اموزش رسمی در کشور برداشت و با تدبیر و مملکت داری اش شکوه و بزرگی ایران را تجدید کرد
بزرگترین شاعر حماسه سرای ایران و از برجسته ترین شاعران جهان شمرده می شود وی در سال 329 در روستای پاژ متولد شدند و از طبقه دهقانانی بودند که به گذشته سرزمین خود و داستانهای قومی و ملی دلبستگی تام داشتند فردوسی نظم داستانهای کهن ایران را که دقیقی اغاز نموده بود از حدود سال 370 قمری دنبال کرد و حاصل 30 سال تلاشش به خلق شاهنامه شاهکاری جاویدان و بزرگترین کتاب حماسی در زبان فارسی انجامید ارامگاه این شاعر بلند اوازه در شهر تاریخی تابران توس یکی از زیباترین بناهای فرهنگی ایران است و سالانه پذیرای حدود دو میلیون بازدید کننده مشتاق میباشد
امام محمد غزالی از دانشمندان برجسته ایرانی و ملفب به حجه الاسلام است در قرن پنجم هجری است او نزد بزرگانی چون ابو حامد بن محمد رادکانی و امام الحرمین ابوالمعالی کسب دانش کرده است و مدت چهار سال نیز در نظامیه بغداد تدریس نموده است.پس از ان به دنبال تحول روحی،تدریس و مناصب دیگر را رها کرده و تا اخر عمر وقت خود را در زهد و عبادت سپری نموده است وی دومین کسی است که به لقب حجه الاسلام ملقب گشته است از جمله کتابهای معروف وی احیائ علوم و کیمیای سعادت است سنگ بنای مقبره این دانشمند درمجاورت بنای هارونیه شهر تابران توس قرار دارد
وی برادر کوچکتر امام محمد غزالی و نگارنده کتاب سوانح العشاق است که اولین اثر فارسی در باب عشق تلقی می شود از دیگر اثار مشهور او می توان نامه هایش به عین القضات به انضمام اشعار نغز لابه لای ان را نام برد
دقیقی که به عنوان شاعر در دربار سامانیان خدمت می کرد نخستین کسی است که پیش از فردوسی به نظم حماسه ملی ایران همت گماشت و فردوسی کار ناتمام وی را به پایان رسانید
ابونصر علی بن احمد اسدی توسی،ولادت اواخر قرن چهارم هجری از شعرا و مشاهیر ادب ولایت توس است که به سبب سرودن گرشاسب نامه و تالیف اولین لغتنامه فارسی دری به نام لغت فرس شهرت ملی و جهانی یافته است وی از جمله اولین کسانی است که قصایدی با عنوان مناظره سروده است.
لغت فرس : اسدی توسی کهنترین واژه نامه فارسی است که نسخه هایی از تحریر های مختلف ان بر جای مانده است و همه کسانی که در دوره های بعد فرهنگ نامه فارسی نوشتند اساس کار خود را کاملا بر این تحریر ها نهاده و از ان اقتباس کرده اند سبب تالیف این کتاب را اسدی طوسی در سفری که از خراسان به اذربایجان در اواسط قرن پنجم دارد چنین توضیح میدهد “دیدم شاعران را که فاضل بودند و لیکن لغت پارسی کم می دانستند و قطران شاعر کتابی کرد و ان لغت ها بیشتر معروف بودند پس فرزندم حکیم جلیل اوحد اردشیر بن دیلمسار النجمی شاعر از من که ابومنصور علی بن احمد اسدی طوسی هستم لغت نامه ای خواست چنان که بر هر لغتی گواهی بود از قول شاعری از شعرای پارسی و ان بیتی بود یا دو بیت بر ترتیب حروف ا با تا ” در گذشته پارسی دری زبان مردم خراسان و ماوراءالنهر بوده در سرزمین های دیگر ایران مردم به گویش های بومی خود سخن میگفتند و شعر می سرودند و از دوران صفاریان و طاهریان در شرق ایران زبان دربار شده بود در سده چهارم و پنجم هجری به تشویق امیران سامانی و غزنوی با ظهور سخنوران بزرگ این عصر وسعت و توانایی بسیار یافت و زبان فرهنگ و ادب شد
وی در قرن پنجم هجری در روستای فارمد اخر جاده کارخانه سیمان متولد شده است عارف ایرانی سر سلسله فرقه فارمدیه که نزد بزرگانی چون ابوسعید ابوالخیر و…کسب حقایق نموده است از انجا که خود او نیز مشایخ بزرگی را تربیت کرده به شیخ الشیوخ شهرت یافته است لسان الوقت نیز از دیگر عناوینی است که به این عارف سخنور و ازاده نسبت داده شده است
شیخ محمد المقتدی کاراندهی مشهور به پیر پالان دوز از بزرگان صوفیه و عرفای سلسله ذهبیه در عهد صفویه بوده است و چون برای امرار معاش پالان دوزی و یا پاره دوزی(کفش دوزی)می پرداخته او را پیر پالان دوز خوانده اند وی از شیوخ سرشناس ذهبیه بود و شاگردانی نیز تربیت کرد مقبره وی در پایین خیابان است
محمد تقی بهار مشهور به ملک الشعرا درسال 1266 شمسی در مشهد متولد شدند وی از بزرگمردان و شعرای نامی صدر مشروطیت ایران در جوانی با انتشار روزنامه نوبهار در مشهد به شهرت رسیدند وی در دوره های چهارم ،پنجم،ششم و پانزدهم مجلس شورا در سمت وکالت از سوی مردم خراسان خدمات شایانی عرضه کرد او از اعضای پیوسته فرهنگستان ایران بود بسیاری از اصطلاحات رایج و متداول را در شعر خود به کار گرفت و ترکیبات جدیدی با استفاده از لغات متروک خلق نمد از مهم ترین اثار وی می توان دیوان اشعار بهار را نام برد
او از بزرگ زادگان ایران و حاکم توس در زمان امیر نصر سامانی در قرن چهارم هجری بود که پس از چندی سپهسالار خراسان گردید و در زمره اولین ابادگران مشهد قرار گرفت او بانی تدوین شاهنامه منثور ابومنصوری است که بعدها مبنای کار فردوسی در نظم شاهنامه واقع شد
مهدی اخوان ثالث در سال 1307 در مشهد متولد شدند این شاعر نامدار معاصر که تخلص م.امید را برگزیده بود در ابتدا به سک خراسانی می سرود اما پس از ان به سبک نیمایی و ازاد روی اورد وی صاحب اشعار زیبا و بی همتایی است که مخاطبان بسیاری دارد
مهدی اخوان ثالث در سال 1307 در مشهد متولد شدند این شاعر نامدار معاصر که تخلص م.امید را برگزیده بود در ابتدا به سک خراسانی می سرود اما پس از ان به سبک نیمایی و ازاد روی اورد وی صاحب اشعار زیبا و بی همتایی است که مخاطبان بسیاری دارد
ثنایی مشهدی
خواجه حسین پسر خواجه غیاث الدین محمد مشهدی متخلص به ثنایی از شاعران قرن دهم هجری است وی بنیانگذاری سبکی تازه و راهی نو را در شعر فارسی گشود و این اشعار به سبب نوپردازی و تغییر سبک بارها و بارها مورد نقد و بررسی مخالفان و موافقان قرار گرفته است
ابن بکران
محمد بن نجیب بکران از جغرافیدانان نامی ایران است که در اواسط قرن شش در توس به دنیا امده است و حاصل مطالعات مداوم وی نقشه جهان نما و کتابی تحت عنوان جهان نامه است که به سلطان محمد خوارزمشاه اهدا شده است
گوهرشاد
وی همسر شاهرخ میرزا از زنان نامدار ایران بود از اثار و ابنیه خیریه او میتوان به مسجد گوهرشاد و رواق های دارالحفاظ،دارالسیاده،دارالسلام در حرم نام برد
سلطان علی مشهدی
از استادان ماهر خط نستعلیق و مشاهیر خوشنویسان بوده که ملقب به قبله الکتاب و سلطان الخطاطین شده است اوازه وی به گونه ای بود که سلطان محمد نور و سلطان محمد خندان و دیگر مقاماتی چون ایشان نزد استاد به خط اموزی می پرداختند
امیر علی شیر نوایی
امیر نظام الدین علیشیر نوایی وزیر سلطان حسین بایقرا مردی نیکو صفت دانشمند و شاعر بود که به سبب سرودن شعر به زبان فارسی و ترکی به ذواللسانین شهرت یافته است تامین نهر اب مشهد و ساختن مقبره عطار در نیشابور از اقدامات وی است
خواجه عتیق منشی
عتیق علی بن احمد توسی مشهور به خواجه عتیق منشی و خوشنویس و نخستین متولی دولتی استان قدس در قرن دهم هجری او از نوادگان خواجه نصیر توسی و یکی از دولتمردان عهد شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی بوده است وی موقوفات گرانبهایی را وقف نموده است
صبوری
میرزا محمد کاظم متخلص به صبوری ملک الشعرای استان قدس و پدر ملک الشعرای بهار است دیوان وی مشتمل بر قصاید و غزلیات و …بهچاپ رسیده است
میرزا حبیب الله مجتهد خراسانی
در سال 1266 هجری قمری در مشهد متولدشد حاج میرزا حبیب متخلص به حبیب از اعقاب میرزا مهدی مجتهد صاحب نظر در فقه و اصول بود او یکی از بزرگترین شاعران ایران است که به درجه اجتهاد نیز نایل امده است این شاعر و مجتهد نام اور خراسان از شخصیت های برجسته و شاخص در عرفان به شمار می اید اشعار وی با نام دیوان حبیب به چاپ رسیده است
استاد محمد رضا شجریان
استاد شجریان موسیقی دان ،اهنگساز،خواننده در سال 1319 در مشهد متولد شدند
دکتر علی اکبر فیاض
دکتر در سال 1277شمسی در مشهد متولد شدند و در سال 1350 وفات یافتند وی از جمله بزرگانی است که خدمات شایانی به فرهنگ و ادب ایران و خراسان داشته است او با تاسیس دانشکده ادبیات مشهد در سال 1344 شمسی و تدریس در دانشگاه های مشهد و تهران و تالیفات مهم نام بزرگی از خود به یادگار گذاشت از زمره مهم ترین اثار وی تصحیح تاریخ بیهقی است
دکتر رجایی بخارایی
دکتر احمد علی رجایی بخارایی در سال 1295 شمسی در مشهد متولد شدند پدرش اهل قریه پاژ زادگاه فردوسی بود به سبب اسارت پدربزرگش توسط ترکمانان و انتقال او به بخارا بدین نام شهرت یافته است او ریاست دانشکده ادبیات مشهد را برعهده داشت و با تاسیس مجله دانشکده ادبیات خدمات ارزنده ای به حوزه فرهنگ و ادب نمود دکتر پس از بازنشسته گی در سال 1347شمسی از سال 1351 شمسی ریاست امور فرهنگی و کتابخانه استان قدس را بر عهده داشت بعدها در دوره دکترا ی ادبیات دانشگاه تهران به تدریس پرداخت از تالیفات وی می توان به فرهنگ اشعار حافظ متنی پارسی از قرن چهارم و… اشاره کرد
حسین خدیو جم
ولادت 1306 در مشهد وفات در سال 1365 از استادان شاخص و برجسته کشور که دوره تحصیلات خود را در مشهد ،تهران ،بیروت به اتمام رسانیده است او پس از انتشار چندین کتاب و مقاله به مقام رایزنی فرهنگی ایران در افغانستان رسید و تا پایان عمر خود به تکمیل و تصحیح کتابهای امام محمد غزالی پرداخت
غلام حسین یوسفی
وی در سال 1304 شمسی در مشهد متولد شدند غلام حسین یوسفی دارای درجه دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی است و خدمات ارزنده ای را با تدریس در اموزش و پرورش و پس از ان در دانشگاه مشهد روا داشت او بنیانگذار دوره تخصصی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد بوده است و با تسلط کافی بر زبان های عربی،انگلیسی و فرانسه و سود جستن از ان در تحقیقات خویش صاحب تالیفات ارزشمندی چون کتابهای دیداری با اهل قلم،برگهایی در اغوش باد و …..است
محمود فرخ
محمود فرخ فرزند سید احمد جواهری شاعر و ادیب خراسانی و از پایه گذاران انجمن ادبی خراسان به شمار می رود که در سال 1314 در مشهد متولد شد وی شاعری خوش قریحه و تواناست که صاحب تالیفات زیادی است او چندین دوره در مجلس شورای ملی به نمایندگی از سوی مردم مشهد انتخاب شده است
نوید حبیب اللهی
سید ابوالقاسم حبیب اللهی متخلص به نوید نواده مرحوم میرزا حبیب خراسانی شاعر و عارف و مجتهد بزرگ خراسان وی از اعضا پر شور وشوق انجمن ادبی خراسان بود و سالها در دانکده ادبیات مشهد به تدریس پرداخته است
سید جواد شهرستانی
مهندس شهرستانی در سال 1303 در مشهد متولد شدند وی از سال 1343 تا 1345 شمسی شهردار مشهد بود وی دارنده فوق لیسانس در رشته الکترومکانیک بود پیش از سمت شهرداری مدرس دانشگاه بوده است و پس از ان در طی دوران فعالیت خود در شهرداری خدمات بی مانند و ارزنده ای در راستای عمران و ابادی مشهد ارائه داد
سایت مشهد رخسار شامل اطلاعات جامعی در خصوص جاذبه های گردشگری مشهد میباشد که با هدف کمک به شناسایی هویت تاریخی و ملی این شهر و با توجه به درک نیاز گردشگران طراحی شده است و میتواند راهنمای شما باشد تا اوغات فراغت خود را >
مجتبی لطفی
